در طراحی انبارها نکاتی را الزاما باید لحاظ کرد که بعد از پیاده سازی و ساخت انبار دچار کمترین مشکل باشیم. و این موارد در انبار های شیمیایی چندین برابر مهم خواهد شد. در بخش اول این مقاله نکات مکان و طراحی انبار مواد شیمیایی و سمی را بررسی می کنیم:
1- انبار مواد شیمیایی به محلی اطلاق می گردد که انواع ترکیبات شیمیایی و سموم به اشکال مختلف گاز، مایع و جامد در آن بطور موقت نگهداری می شود و بر دو دسته انبار کوچک و انبار بزرگ تقسیم می شود.
2- انبار کوچک به انبار هایی اطلاق می گردد که دارای مساحت حداکثر 100 متر مربع بوده و عرض راهرو داخل آن کمتر از 1/5 متر نباشد.
3- انبار های بزرگ به انبار هایی اطلاق می گردد که دارای مساحت بیش از 100 متر مربع باشد. این گونه انبارها چنانچه مجهز به وسایل مکانیکی یا موتوری حمل و نقل باشد، راهروها می بایست متناسب با عبور وسایل مذکور منظور گردد. راهروی طولی باید تا انتهای انبار، خالی از کالا بوده و با رنگ سفید از دو طرف خط کشی و مشخص شده باشد.
همچنین ظرفیت انبار با میزان سموم و مواد شیمیایی مورد نگهداری مطابقت داشته و حداقل 15 %ظرفیت اضافه جهت جابجایی سهل محموله و احتیاجات احتمالی آینده در نظر گرفته شود.
4- محل انبار می بایستی به نحوی انتخاب گردد که حداقل سه جهت اطراف ساختمان به لحاظ دسترسی خودرو های امدادی و وسایل اطفاء حریق و ارسال تجهیزات ضروری در شرایط اضطراری آزاد باشد.
5- محل انبارهای بزرگ می بایست دور از مناطق مسکونی، مدارس، فروشگاه ها، بیمارستان ها، بازار میوه جات، منابع آب آشامیدنی و ذخایر آب احداث گردد. ضمناً احداث این انبارها در مناطقی که سطح آب های زیر زمینی بالا می باشد ممنوع است.
6- وجود گذرگاه های شیبدار RAMP در مبادی ورودی های انبار برای ممانعت از خروج تراوشات به خارج از انبار ضروری می باشد این گذرگاه بایستی در داخل انبار و در خارج انبار در ورودی ها احداث گردد.
7- بدون عبور از سایر ساختمان ها بایستی به انبار دسترسی مستقیم باشد.
8- دیوار های داخلی بایستی صاف و صیقلی بوده، عاری از ترک و لبه باشد تا به آسانی پاکیزه شود. این دیوارها بایستی روی بند یا سدی که از مواد نفوذ ناپذیر به ارتفاع 14cm پوشیده باشد قرار گیرد و دیوار دور تا دور تمام انبار را در بر می گیرد.
9- دفتر انباردار باید جدا از منطقه نگهداری سموم و مواد شیمیایی باشد.
10- علاوه بر درب اصلی انبار بایستی درهای اضطراری نیز در نظر گرفته شود.
11- درب ها بایستی مجهز به قفل ایمنی و میله های حفاظتی بوده، پنجره ها و هواکش ها نیز باید به میله های حفاظتی مجهز بوده تا ورود افراد غیر مسئول ممانعت شود.
12 - چنانچه از وسایل جانشینی دیگری برای هواکش و نور استفاده می شود اجباری برای ساخت پنجره نمی باشد. در غیر اینصورت باید پنجره ها سایه بان داشته تا از ورود نور مستقیم خورشید ممانعت شود.
13- سیستم هواکش مناسب، مجهز به فیلتر جهت ممانعت از تجمع بخارات شیمیایی مواد و خطر آتش زایی تعبیه گردد. این سیستم باید به نسبت وسعت انبار نصب شود و سطح آن بایستی حداقل 150 1 /سطح کف باشد.
14 -کف انبار بایستی با خط کشی بلوک بندی و شماره گذاری شود و در کنار هر بلوک راهروهایی به عرض حداقل 1 متر جهت جابجایی، بازرسی عبور هوای آزاد در نظر گرفته شود هر بلوک بایستی حاوی تنها یک محموله با مشخصات یکسان باشد.
15- علائم هشدار دهنده بایستی در خارج از انبار به زبان فارسی نصب گردند. علائم خطر سموم، آتش زایی و عدم اجازه ورود به افراد غیر مسئول از جمله علائم هشدار دهنده مهم است.
16- سیستم خنک کننده و گرم کننده بایستی به گونه ای تعبیه گردد که موجب گرم شدن و یا سرد شدن مستقیم مواد انبار نگردند. استفاده از وسایل گرم کننده هوا که با نفت و گاز می سوزند ممنوع است.
17- ایجاد هر گونه مخزن جهت نگهداری مواد شیمیایی مایع و یا گاز در انبار های کوچک بطور کلی ممنوع است.
18- محل انبارها می بایست به نحوی انتخاب گردد که راه های دسترسی مناسب برای حمل و نقل خودروهای امدادی در شرایط ویژه موجود باشد به نحوی که بدون برخورد با مانع تا درب ورودی انبار امکان پیشروی باشد و ساختمان محل انبار استحکام و ایمنی مناسب را جهت نگهداری مواد شیمیایی و سموم داشته باشد.
19- دیوارها و سقف و سرپناه تمام انبارها بدون استثناء باید از مصالح غیر قابل اشتعال ساخته شود، بکاربردن چوب، تخته، پلاستیک و خرپا های چوبی و تخته ای در ساختمان انبارها بکلی ممنوع است. اجزاء مقاوم نظیر خرپاها و تیر آهن و یا حمال های بتنی با مصالح غیر قابل اشتعال باید به طریقی عایق کاری شوند که در برابر آتش سوزی برای مدت حداقل دو ساعت و ستون ها برای مدت 3 ساعت مقاومت نمایند.
20- کف تمام انبارها باید بتون یا سنگ فرش بوده و نسبت به مواد شیمیایی و سموم غیر قابل نفوذ باشد. شیب و آبروی کف محوطه طوری باشد که مایعات در زیر کالا ها جمع نشود همچنین صاف بوده، لغزنده نباشد و فاقد هر گونه ترک و یا شکاف باشند.
21- در انبار های بزرگ مواد شمیایی و سموم، هرگونه زه کشی باید برای دفع فاضلاب به حوضچه ای متصل باشد تا از ورود فاضلاب به درون آبراه ها و یا مجاری فاضلاب عمومی جلوگیری شود.
22- میزان و مقدار ذخیره آب مورد لزوم آتش نشانی و همچنین سیم کشی برق و تناسب قطر سیم های برق با بار الکتریکی لازم و نیز کلید ضد جرقه در کلیه انبارها بر حسب دستور العمل های فنی موجود باید در نظر گرفته شود.
23- محوطه انبار ها باید عاری از پوشال، خاشاک و خرده چوب و کاغذ و سایر مواد زائد قابل اشتعال باشد.
24- انبارها می بایست به تناسب موادی که از آن ها نگهداری می شود مجهز به وسایل ضروری اطفاء حریق مطابق استاندارد های سازمان آتش نشانی باشد.
25- در کلیه انبارهای مواد شیمیایی و سموم نصب سیستم های هشدار دهنده اجباری است.
26- روشنایی طبیعی انبارها می بایستی به گونه ای طراحی گردند که مواد شیمیایی و سموم موجود در آن ها در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار نگیرند.
27- دمای انبارها حسب نوع مواد نگهداری شده طبق استانداردGMP در یک یا دو دامنه ذیل می بایستی قرار گیرد.
28- میزان رطوبت انبارها می بایست زیر 40 درصد تنظیم گردد.
29- جهت کنترل دما و رطوبت، در چند نقطه انبار می بایست دما سنج و رطوبت سنج نصب گردیده و بطور روزانه کنترل شود.
30- جهت جلوگیری از بروز حادثه و پیشگیری از صدمات جانی، هر انباری مجهز به تابلوهای هشدار و علایم راهنما بوده و محل نصب اینگونه هشدارها و علایم مناسب و قابل رؤیت باشد.
31- انبار مواد شیمیایی و سموم باید حداقل مجهز به دو دستگاه پودر گاز 12 کیلوگرمی و یک دستگاه کپسول پودر گاز 50 کیلوگرمی بوده و به نسبت حجم انبارها، دارای تعدادی سطل آتشنشانی سرباز محتوی ماسه خشک سرند شده باشند.
32- کپسول های آتشنشانی می بایست حسب زمان اعتبار مورد بازدید قرار گیرند.
در بلاگ بعدی انبارداری سموم و مواد شیمیایی را معرفی خواهیم کرد.
