موجودی کالا آن دسته از دارایی یک مؤسسه است که:
عبارتست از مواد و کالاهایی که به منظور وارد کردن در مراحل تولیدی سازمان (ساخت و تغییر شـکل) خریـداری شده و به کار می رود. قابل توجه اینکه کالایی که از نظر یک سازمان کالای آماده برای مصرف تلقی می گردد ممکن اسـت از نظر سازمانی دیگر به عنوان مواد خام محسوب شود.
به عنوان مثال در حالی که کارخان ه ذوب آهن، سنگ آهن را بـه عنـوان مواد خام تهیه و در تولید ورق آهن مورد مصرف قرار می دهد؛ کارخان ه سازنده قفسه های فلزی، ورق آهن تولیـد شـده را بـه صورت مواد خام برای تولیداتش خریداری و مورد استفاده قرار می دهد.
به کالاهایی گفته می شود که پس از طی «مراحلی دیگر از تولید» به کالای ساخته شده تبدیل خواهد شد.
قیمت این کالاها شامل بهای مواد خام مصرف شده به علاو ه دستمزد نیـروی انسانی بـه علاوه سایر هزینه هـای
عمومی است.
به کالایی که کلیه عملیات تولیدی بر روی آن انجام شده و آماده برای مصرف با فروش می باشد، گفته می شود.
در واحدهای تجاری و توزیعی، هیچ گونه تغییر شکل با عملیات تولیدی بر روی کالاهـای خریـداری شـده صـورت نمی گیرد و تنها امکان دارد کالاها را از حالت بسته بندی های عمده و کلی، به بسته بندی ها جزیی و کوچکتر تغییر داده و بـه فروش برسانند.
به آن دسته از مواد خام کمکی که در تولید کالا مورد مصرف واقع گردیده، اما جزو بخش های اصلی و عمـده کـالای
تولید شده محسوب نمی گردد «ملزومات مصرفی» اطلاق می گردد، از قبیل: میخ، پیچ، رنگ، روغن ماشین آلات و... البته باید توجه داشت که وجود ملزومات مصرفی، برای تولید کالا ضروری اسـت. ملزومـات مـصرفی را عمـدتاً بـه سـه دسـته تقـسیم می کنند: ملزومات اداری - ملزومات کارخانه - ملزومات توزیع و فروش.
از این قطعات یدکی، برای تعمیر و تعویض دستگاه ها ماشین آلات استفاده می گردد.
ابزار آلات
برای تعمیر و تعویض قطعات یدکی ماشین آلات به کار می روند و بطور غیر مستقیم در تولید مؤثرند.
اسقاطی ها
به کالاهایی گفته می شود که فرسوده و غیرقابل استفاده بوده و نهایتاً باید در مزایدهای به فروش رسیده و یـا بـستهبه شرایط مالی شرکت تعمیر و دوباره از آن ها استفاده گردد، اما هر دو صورت باید در انبار نگهداری شوند.
این هزینه به خاطر نگهداری موجودی در انبار بر شرکت ها تحمیل می شـود. هزینـه نگهـداری موجـودی در انبـار
وابستگی زیادی به حجم، ارزش و شرایط نگهداری موجودی دارد. برخی مواد نیازمند شرایط نگهداری خاص خود هستند که ایجاد این شرایط باعث تحمیل هزینه های بالایی خواهند شد. به طور کلی انوع هزینه های نگهداری که یک شرکت با آن روبرو است عبارتند از:
هزینه سرمایه راکد
نگهداری موجودی به معنای راکد کردن بخشی از سرمایه شرکت است کـه هزینـه ای تحـت عنوان هزینه سرمایه راکد شناخته می شود. این هزینه معمولاً به صورت درصد بهره ی بانکی محاسبه می شود.
هزینه محل و بیمه
نگهداری کالا به فضا، حرارت، برودت، تاسیسات اطفا حریق و تهویه، نگهبان و... نیازمند اسـت.
فراهم ساختن چنین اموراتی هزینه بر است
هزینه متروکه و قدیمی شدن کالا
ممکن است برخی از انوع کالاها با ورود کالاهای جدید از دور خارج شوند و نتوان از آن ها در محصولات استفاده کرد یا آن ها را به فروش رساند؛ بدین ترتیب هزینه هایی بر شرکت وارد می شود.
هزینه های ناشی از فاسد شدن، مفقود شدن، فرسودگی، استهلاک موجودی ها و انبار
برخـی از کالاها در اثر مرور زمـان کیفیت خود را از دست می دهند بنابراین از ارزش آن ها کاسته می شود. همچنین در اثر جابجایی در انبار ممکن است برخی از آن ها مفقود شوند یا ضربه بخورند این نوع هزینه ها نیز هزینه هایی هستند که ناشی از نگهداری برخی از موجودی هـا در انبار ایجاد می شوند.
هزینه انبارداری
هزینه هایی همچون هزینه های مربوط به کارگران انبار یا هزینه سردخانه یا سایر دستگاه های مرتبط جز این گروه از هزینه های نگهداری موجودی محسوب می شوند.
این هزینه شامل هزینه هایی است که شرکت بابت خرید کالا تحت عنوان قیمت کالا باید پرداخت کند. متغیر بودن این هزینه تابعی از شرایط اقتصادی محیطی حاکم بر شرکت است در شرایط وجود تورم به طور مـسلم ایـن هزینـه در بلنـد مدت متغیر است. شایان ذکر است که در صورتی که برخی هزینه های مرتبط با کالا همچـون هزینـه ی جابجـایی یـا هزینـه تخلیه بر اساس واحد شمارش کالا محاسبه شوند بهتر است در محاسبات آن ها را جز هزینه های خرید محسوب کنیم.
هزینه های سفارش یا راه اندازی
این هزینه شامل کلیه هزینه هایی است که در فرایند سفارش دهی تا دریافت کالا از تامین کننده بر شرکت تحمیل می شود. هزینه استفاده از تجهیزات اداری بابت سفارش دهی همچون تلفـن، دورنگـار یـا هزینه دستمزد کارکنانی که به امر سفارش دهی مشغول هستند جز این هزینه ها محسوب می شوند. معمولاً این نوع هزینه ها در بلند مدت کمتر دستخوش تغییرات اساسی می شود.
این هزینه مشتمل بر هزینه هایی است که در صورت مواجه شرکت با سـفارش جدید و نبود کالا در انبار جهت تولید یا تحویل تقاضا به مشتری بر شرکت تحمیل می شود.
