نکاتی که باید در حین طراحی انبارها مد نظر داشت

الزامات عمومی در طراحی انبارها

در طراحی انبارها نکاتی را الزاما باید لحاظ کرد که بعد از پیاده سازی و ساخت انبار دچار کمترین مشکل باشیم. این نکات غالبا عمومی و مشترک و یک سری نکات اختصاصی می باشندکه در مرحله طراحی باید در نظر گرفته شود. هرکدام از این انبارها باید دارای نکاتی ایمنی باشند که رعایت آنها موجب کاهش خسارات و آتش سوزی خواهد گردد.

1. در انبارهای سرپوشیده و مسقف دیوارها وسقفهای تمام انبارها بدون استثناء باید از مصالح غیر قابل اشتعال ساخته شود و بکار بردن چوب و پلاستیک و مواد قابل اشتعال در انبارها ممنوع است.
2. کف انبارهاباید ازبتون مسلح ومقاوم باشد تا دربرابر فشار وزن اجسام قابلیت تحمل فشار را داشته باشد.
3. کف انبارها باید دارای شیب ملایم باشد تا در صورت شستشوی مرتب آب در مکان هایی از انبار جمع نشود.
4. فاصله بین انبارها باید به نحوی باشد که براحتی ماشین های آتش نشانی در حد فاصل بین انبارها حرکت کنند و انبار را دور بزنند.
5. هر انبار مسقف باید حداقل دارای دو درب یکی در طول و یکی در عرض باشد و یکی از درب ها باید ماشین رو طراحی شود.
6. درب انبارها باید از جنس فلز و سطح داخلی آن صاف و بدون شکاف و درز باشد. درب بزرگ انبار باید دارای یک درب کوچک جهت تردد پرسنل و دریافت جنس نیز باشد.
7. پنجره انبارها باید فلزی و مجهز به حفاظ فلزی و تور سیمی باشد.
8. داخل انبارها به نسبت حجم و وسعت انبار می باید دستگاه تهویه و هواکش مجهز گردد.
9. در داخل انبارها باید وسیله ارتباطی (تلفن – بی سیم آیفون و … ) باشد، تا در صورت بروز حریق سریعاً اطلاع داده شود.
10. سیستم سیم کشی برق در داخل انبارها باید (توکار) و از داخل لوله های مخصوص انجام گیرد و کلید و پریزهای روشنائی نوع ضد جرقه و انفجار انتخاب شود. در صورتی که مجموعه انبارها در یک جا ساخته می شود تعبیه چاه ارت مخصوص انبارها الزامی است.
11. لامپ های روشنائی باید دارای حفاظ با حباب باشد و از وسائل ودستگاههای حرارتی شعله باز در داخل انبار هرگز نباید استفاده کرد. بهتر آن است که از دستگاه حرارت مرکزی استفاده کرد.
12. انبارها باید مجهز به وسائل و ابزارهای آتش نشانی باشد.
13. در صورت تردد وسائل نقلیه در داخل انبارها (لیفتراک) اگزوز این وسایل باید مجهز به فیلتر جرقه گیر باشد.
14. ارتفاع دیوار انبارهای مسقف باید حداقل 4.5 متر باشد.
15. هر انبار یا مجموعه انبار نیاز به یک سری دفاتر اداری دارد به طور کلی هر 1000 متر انبار نیاز به 100 متر فضای اداری دارد که بهتر است در مرحله طراحی دیده شود ضمن اینکه بخشی از این فضا در داخل انبار مسقف در نظر گرفته می شود

نکات مهم در طراحی انبارهای عمومی

به طور کلی چون مواردی که در طراحی انبار لازم است دیده شود حالت عمومی دارد. مسائل مطروحه به کلیه انبارها بازخواهد گشت. انبارها از نظر فرم ساختمانی به سه صورت زیر می باشند:

1. انبارهای پوشیده: که از تمام اطراف بسته است و دارای سقف و وسایل ایمنی کامل می باشد.
2. انبارهای سر پوشیده یا هانگارد: این انبار دارای سقف بوده ولی چهار طرف آن باز است و فاقد حفاظ جانبی است. این نوع انبارها کالاها را فقط از باران و آفتاب حفظ می نماید.
3. انبارهای باز یا محوطه: این انبار بصورت محوطه بوده و جهت نگهداری ماشین آلات و لوازم سنگین مورد استفاده قرار می گیرد.

بیشتر بدانید: انواع درب سوله انبار

فضاهای لازم برای سازمان انبارهای پروژه

همچنین، انبار نیاز به مکان های زیر بسته به تعداد پرسنل و نوع و حجم اقلام نگهداری شونده دارد:

• آبدارخانه
• سرویس بهداشتی
• فضای قفسه بندی شده
• فضای قفسه بندی نشده
• اتاق قرنطینه
• انبار نگهداری اقلام خاص

عوامل مؤثر در تعیین موقعیت فیزیکی انبار در کارگاه:

جهت تعیین طراحی مناسب فیزیک انبار، باید در ابتدا محل مناسبی را برای انبار در نظر رفت که در این راستا مهم ترین عوامل عبارتند از:

بیشتر بدانید: حداقل ضوابط فنی و بهداشتی انبارهای مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی

1. ظرفیت مورد انتظار: تعیین ظرفیت فعلی و توسعه ای انبارها بر حسب برآورد مقدار اجناسی که باید در آن ها ذخیره شود.
2. مکان یابی درون کارگاه: به نحوی که هزینه های حمل و نقل حداقل و خدمت رسانی به کارگاه حداکثر شود.
3. تعیین تقریبی مبدأ و مقصد کالاهای انبار شده: جهت حداقل رساندن مسافت کل (مینیمم هزینه حمل و نقل و زمان) لازم است که بهترین نقاط ورودی و خروجی انبار تعیین شود.
4. آزادی عمل و فضای کافی برای تسریع امور: فضای کافی برای تخلیه، بارگیری یا عبور وسایل نقلیه یا تردد افراد
5. هزینه های راه اندازی و آماده سازی: انتخاب زمین های مسطح و با ارتفاع مناسب و شیب کم جهت کاهش هزینه ی تسطیح، خاکبرداری و خاکریزی
6. ایمنی انبارها: انبار حتی المقدور در مکانی از کارگاه باشد که از نظر مسائلی حفاظتی و آسیب های محیطی ایمن باشد.

سایر الزامات و ملاحظات

1- موقعیت انبار و بخش های مختلف آن:

• قسمت دریافت درخواست کالا و تحویل جنس باید به گونه ای (تعبیه دریچه ای جهت مراجعه) طراحی گردد تا نیاز به تردد مراجعین به داخل انبار و یا دفاتر نباشد.
• انبار باید در محلی ساخته شود که از یک طرف اجرا جهت دریافت اقلام وقت زیادی را صرف ننماید و از طرف دیگر نزدیک به مبادی ورودی باشد تا کنترل روی ورود اقلام داشته باشد و راه های دسترسی جهت تردد وسایل نقلیه وحمل بار نیز وجود داشته باشد.
• ایجاد سکوهای تخلیه و بارگیری با ارتفاع و شیب های مناسب و رعایت شرایط اقلیمی در ساخت سکوها لازم است. ارتفاع محلی که بار در آنجا تخلیه می گردد باید بین 1220 تا 1320 میلیمتر باشد.
• حداقل عرض راهروها باید بین 80 تا 100 سانتیمتر باشد.
• فضای اصلی انبار باید محصور و جدا از دفاتر باشد به نحوی که نیاز به تردد پرسنل غیر به داخل انبار نباشد.

2- درب و پنجره انبار:

• اتاق ها و انبار باید دارای پنجره کافی باشند. (ابعاد پنجره ها 120*100 متر اتاق ها و انبار 120* 50 سانتیمتر)
• درب اصلی انبار باید به نحوی باشد که امکان ورود و خروج دستگاه های حمل بار به آسانی صورت گیرد.
• معمولا حداقل ارتفاع درب اصلی 3.5 متر می باشد و عرض درب ها حداقل 3 متر می باشد و ترجیحاً از درب های کشویی یا کرکره ای استفاده شود.
• وجود و نصب درهای کوک جهت عبور و رور افراد ضروری است.
• کلیه پنجره های بیرونی با حفاظ باشند.
• جلو پنجره تحویل کالا به صورت شیروانی یا سقف دار باشد جهت ارباب رجوع.
• انبارها بهتر از دارای دو درب بزرگ (ماشین رو) و کوچک (انسان رو) باشد.

3- سقف و کف انبار:

• سقف انبار به نحوی باشد که امکان تعبیه ریل و جرثقیل سقفی 3 تن روی آن باشد تا جهت جابجایی بارهای سنگین از آن استفاده شود.
• کف انبار باید به نحوی باشد که تردد چرخ دستی و لیفتراک دستی روی آن به راحتی امکان پذیر بوده و تحمل مناسبی داشته باشد.

بیشتر بدانید: معرفی انواع جرثقیل های مورد استفاده در انبار

• کف انبار دارای زهکشی مناسب باشد (شیب کف نیز مناسب باشد).
• شیب سقف سوله ها نباید زیاد باشد به گونه ای که اختلاف ارتفاع زیادی را در کنار و وسط انبار به وجود آورد.
• معمولا از فضای بیرون انبار که کنار دیوار انبار می باشد جهت انبار نمودن اقلام حجیم (مانند لوله ها و سیمان پاکتی و روغن و...) استفاده می شود که این قضا باید به نحوی باشد که دارای سقف بوده (امتداد سقف انبار) و از اطراف باز باشد. عرض این قسمت 3 متر می باشد.
• شیب رمپ ها نباید بیش از 10% باشد.
• ارتفاع و اختلاف شیب کف در هیچ کجای انبار نباید بیش از 13 میلیمتر باشد.

4- ارتفاع انبار:

• ارتفاع انبار در پروژه هایی که محدودیت فضا وجود دارد باید به نحوی باشد که بتوان از ارتفاع استفاده نمود. (قفسه بندی دو طبقه)
• برای انبارهای با ارتفاع کمتر از 4.570 متر فضای آزاد بالای آن باید 460 میلیمتر و برای انبارهای با ارتفاع بیشتر از 4.570 متر، فضای آزاد آن 915 میلیمتر می باشد.

5- ایمنی و بهداشت انبار:

• تعبیه هواکش به تعداد لازم و در مکان های مناسب: وجود گرد و غبار باعث به مخاطره افتادن سلامت کارکنان انبار می شود. نصب هواکش باید طوری صورت گیرد که گرد و غبار را از یک نقطه به نقطه دیگر انتقال ندهد. در این میان هواکش های استوانه ای بهتر از سایر هواکش ها می باشند. جهت حذف گرد و غبار موجود در انبار، برای نظافت انبار بهتر است از جاروهای مکانیکی استفاده شود.
• نور و روشنایی: طراحی انبار باید به گونه ای باشد که تا حد امکان انبار از نور طبیعی برخوردار شود. سطح پنجره نسبت به سطح سالن باید نستبی معادل یک پنجم داشته باشد و رنگ دیوارها نیز روشن انتخاب شود. قفسه ها و بلوک های انباشت اقلام نیز در طرح استقرار به گونه ای باید قرار گیرند که مانع نفوظ نور به داخل انبار و تاریک شدن آن نشوند. شدت نور در انبار باید 215 لوکس باشد.
• کنترل دمای محیط انبار: استفاده از وسایل برودتی و گرمایی مناسب (استفاده از جریان آب گرم و سرد بسیار مناسب است.) در محیط انبار و ایزوله کردن سقف انبار برای جلوگیری از تغییر دما در فصول مختلف از راهکارهای مناسب در کنترل دمای محیط انبار و جلوگیری از به مخاطره افتادن سلامت کارکنان و نیز اقلام موجود در انبار می باشد. دمای داخل انبار باید بین 15 تا 30 درجه سانتیگراد در کنترل باشد. همچنین رطوبت انبار باید بین 40 تا 50 درصد باشد.
• ایمنی کارکنان: آموزش لازم برای هر فرد جهت کاهش سوانح در حین انجام کارهای محوله، الزام به استفاده از لوازم ایمنی نظیر کلاه، دستکش، عینک و... در هنگام کار و استفاده از وسایل حمل کننده برای حمل بارهای بیشتر از 20 کیلوگرم از عمده نکات مهم در جهت رعایت ایمنی کارکنان انبار می باشد.
• پیشگیری از حریق: رعایت استانداردهای ساختمانی و تأسیساتی (نظیر پوشش حفاظتی سیم های برق، غیرقابل اشتعال بودن دیوارها و سقف و اتصال به زمین اسکلت فلزی انبار) نصب وسایل اعلام خطر، نصب وسایل اطفای حریق (نظیر شیر آتش نشانی، خاموش کننده های دستی) و در نهایت رعایت نکات ایمنی در حین انجام کار (خودداری از قراردادن مواد آتش زا و مواد شیمایی در میان سایر اقلام، جلوگیری از چیدن کالا تا سقف یا نزدیکی دیوارها، آشنایی کارکنان با اقلام)
• پیشگیری سرقت از انبار: ملاحظاتی جهت حراست انبار از سرقت (نظیر محل انبار، ضخامت و ارتفاع دیوار، موقعیت پنجــره ها نسبت به زمین، درب ها و قفل آن ها و...)

6- نوع تجهیزات:

• برای بارهای پالتی و شاخه ای: لیفتراک های شاخ جلو و تراکهای دستی (برای بار سبک)
• برای بارهای غیر پالتی (فله ای): نیروی انسانی (زیر 20 کیلو) و چرخ دستی

7- چیدمان و قفسه بندی مناسب فضای انبار:

• استفاده حداکثر از فضای بالاسری: با رعایت حداقل فاصله 60 سانتیمتر از سقف (جهت جریان هوا، تأسیسات و سیم کشی)، بقیه فضا، پر و قفسه بندی شود. اجناس بلند و باریک را بهتر است عمومی انبار کرد.
• استفاده از فضای خارج ساختمان: نگهداری برخی اقلام که در محیط آزاد صدمه نمی بینند در فضای بیرونی انبار
• رعایت ابعاد اجناس: ابعاد قفسه ها به گونه ای در نظر گرفته شود که ضریبی از ابعاد کالا باشد تا حداکثر استفاده از فضای داخل قفسه ها بشود.
• فاصله قفسه ها: فاصله بین قفسه ها باید به گونه ای در نظر گرفته شود که دو نفر به راحتی از آن عبور نمایند و در صورت استفاده از چرخ دستی، لیفتراک و وسایل حمل دیگر، باید به اندازه کافی فضا عبور و مرور وجود داشته باشد.
• در نظر گرفتن محل اندازه گیری و توزین: در خصوص کالاهایی که باید پیمانه، وزن یا متر شوند باید در نزدیک محل اندازه گیری باشند.
• تهیه نقشه استقرار کالاها به همراه کدهای قفسه ها: جهت یافتن سریع اقلام بهتر است از یک نقشه راهنما که چیدمان قفسه های انبار به همراه کدینگ قفسه ها در آن مشخص باشد، استفاده شود.
• چیدن و استقرار کالاها

از مهمترین عوامل در چیدن و استقرار کالاها عبارتند از:

1. میزان مراجعه (استفاده): اجناس پرمصرف در نقاط نزدیک تر و دسترس پذیرتر باید انبارش شوند. (تفکیک اجناس در سه گروه تندمصرف، میان مصرف و کند مصرف)
2. وجه اشتراک (هم خانواده بودن)
3. مشخصات فیزیکی

یک روش ساده عبارت است از چیدن اقلام به ترتیب میزان مصرف آنها یعنی ابتدا اقلام تند مصرف سپس اقلام میان مصرف و بعد اقلام کند مصرف. به طور کلی میتوان به شرح زیر روش های چیدمان را دسته بندی کرد.

روش های مختلف انبار کردن موجودی ها

نکته: اجناس کم حجم و سبک در طبقه فوقانی قفسات قرار می گیرد.

منبع :irananbar.blogfa.com​