در این صورت کالا از حالت قاچاق خارج شده و جنبه قانونی پیدا می کند. در فرآیند ترخیص کالا چندین مرحله طی می شود که از جمله آماده سازی، ثبت اسناد واردات یا صادرات کالا به شکل فیزیکی یا الکترونیک، محاسبه وجوهی همچون سود بازرگانی، حقوق گمرکی، مالیات، ماخذ تعرفه گمرکی و تسهیلات ارائه شده توسط دولت به واردکنندگان و صادر کنندگان کالا و صورت می گیرد.
در اکثر کشورها کارگزاران گمرک و حق العمل کاران، در زیر مجموعه فعالیت فورواردری کالا فعالیت می کنند. خطوط کشتی رانی، وارد کنندگان و صادر کنندگان و تجارت های مستقل بطور عمده کارفرمایان حق العملکار گمرکی به شمار می روند و کشور ایران هم از این قائده مستثنی نمی باشد.
در زمانی که فرآیند ترخیص کالا صورت می گیرد، یکی از موارد ضروری، تعیین ارزش کالاهای ترخیص شده می باشد. ارزش کالاها از جمله اطلاعاتی است که یک ترخیص کار گمرک و یک تاجر با سابقه باید به آن توجه داشته باشند. در تمامی گمرکات، در مرزهای کشور ارزش کالاها با قیمت های متفاوتی تعیین می شوند (که در سامانه TSC ارزش قابل جستجو می باشد.)
برای ترخیص کالا از گمرک باید مجوزهای لازم و کارت حق العمل کاری و کارت بازرگانی که توسط سازمان گمرک ایران صادر می شود، دریافت شود.
1-تکمیل اسناد
2-ورود اطلاعات از طریق سیستم EPL
3-پرینت اظهارنامه
4-دریافت کوتاژ و تعیین مسیر
مسیر سبز: صندوق
مسیر زرد: بررسی اسناد توسط کارشناس و اخذ مجوزهای لازم
مسیر قرمز: ارزیابی و اخذ مجوزهای لازم و بررسی اسناد توسط کارشناس
5-ارزیابی کالا
6-اخذ مجوزهای لازم
7-کارشناس سرویس ( مجازی )
8-10% کرایه حمل خطوط خارجی
9-صندوق
10-انبارداری
11-درب خروج
12-خروج کالا
تحت یک سیستم الکترونیکی،دیگر نیازی نیست که به بخش های مربوطه بروید و اسناد کاغذی ارائه دهید،چون دیگر تمام اسناد کاغذی از سیستم کامپیوتری شخص خریدار به سیستم ترخیص الکترونیکی گمرک انتقال داده خواهد شد.
عموما روال اظهار و ترخیص شامل این ۴ مرحله است.
اولین مرحله از فرایند ترخیص کالا از گمرک تکمیل اظهارنامه واردات و ثبت آن در سیستم گمرک به صورت آنلاین هست. نوع کالا، کمیت، علامت تجاری، فنی، مدل، ارزش و وزن کالا از جمله اطلاعاتی است که در زمان ورود کالاها به گمرک به آن ها توجه می شود. حال چه قبل از ورود محموله و چه بعد از آن،شرکت کشتیرانی گزارش ورود و اطلاعات را به گمرک می دهد. اگر هیچ خطا و مشکلی پیش نیاد،اعلامیه ورود کشتی یا هواپیما توسط سیستم الکترونیکی گمرک، شماره اعلامیه ورود به شرکت کشتیرانی و حمل و نقل داده می شود. وقتی که محموله به بندر رسید وارد کننده یا ترخیص کار اظهارنامه را به سیستم الکترونیکی گمرک می دهد. کوتاژ به معنای ثبت اظهارنامه واردات یا صادرات کالا در گمرک است که برای هر اظهار نامه ثبت شده، به آن یک شماره اختصاص داده می شود، به این شماره کوتاژ گفته می شود.
مرحله دوم چک کردن و تائید اعلامیه و اسناد دیگر توسط وارد کننده است. باز هم سیستم الکترونیکی گمرک اطلاعات داده شده را اعتبار سنجی می کند و در عرض چند ثانیه شماره اظهار را به شما می دهد و شما پرداخت الکترونیکی را انجام می دهید.
مرحله سوم پرداخت عوارض و مالیات در خواست شده است که دو راه برای پرداخت عوارض و مالیات گمرکی وجود دارد: پرداخت به صورت فیش بانکی و یا پرداخت به شکل الکترونیکی.
در کنار اطلاعات، برخی اسناد و مدارک نیز باید به اداره گمرک تحویل داده شود.
از جمله گواهی بهداشت که برای مواد غذایی و همچنین محصولات آرایشی و بهداشتی و دارویی ضرورت دارد. در کنار آن می توان از فاکتور خرید نیز نام برد که قیمت خرید کالاها را نشان می دهد. ارائه پکینگ لیست، مانیفست و بارنامه نیز از دیگر مدارک لازم جهت ارائه به گمرک می باشد.
اداره گمرک به منظور تعیین ارزیاب باید تمامی اسناد و مدارک دریافتی از سوی متقاضیان و تاجران را به دقت بررسی کرده و سپس آن ها را جهت ارزیابی و کنترل کالا با اسناد و صدور صورتحساب به قسمت حسابداری ارائه دهد.
در پنجره واحد تجاری فرامرزی در زمان اظهار کالا در رویه واردات، بارگذاری بارنامه، ترخیصیه، قبض انبار، پرفرما، پکینگ لیست، فاکتور و گواهی مبدا الزامیست و صرفا برای این سه سند، محلی برای بارگذاری در نظر گرفته شده است.
برخی از اظهار کنندگان تمامی اسنادی را که ممکن است کارشناس در زمان بررسی اظهارنامه از آن ها مطالبه کند به همراه این سه سند ضروری اسکن و بارگذاری می کنند.
سوال اینجاست که اگر این اسناد ضروری هستند چرا محلی برای بارگذاری آن ها در نظر گرفته نمی شود و اگر ضروری نیستند چرا یکبار باید خروج از صف توسط کارشناس صورت پذیرد؟؟
اصل اسنادی که باید به اظهارنامه ضمیمه شوند عبارتند از:
ضمیمه نمودن سند حمل و ترخیصیه برای کالای ورودی از مناطق آزاد تجاری صنعتی و ویژه اقتصادی به سرزمین اصلی که در منطقه معامله شده یا قبض انبار آن تبدیل شده است ضروری نمی باشد.
تبصره1 در موارد استثنایی که تسلیم یک یا چند سند بجز ترخیصیه، موافقت بانک (در صورتی که کالا از طریق نظام بانکی وارد شده باشد) و مجوزها و گواهی های لازم میسر نباشد، با تشخیص رییس گمرک اظهارنامه قبول و به جریان گذاشته می شود.
ترخیص کالا منوط به ارائه تمامی اسناد و انجام کامل تشریفات گمرکی می باشد.
تبصره2: در مواردی که کشور سازنده کالا احراز شده و محصول کشورهای ممنوع المعامله نبوده و مشمول تعرفه های ترجیحی و محدودیت های مقداری نگردد، با تشخیص گمرک ایران ارائه گواهی مبدأ ضروری نمی باشد.
تبصره3: در مورد اشخاص حقوقی چنانچه تنظیم و تسلیم کننده اظهارنامه غیر از صاحب کالا باشد، شخص یادشده (کارمند شخص حقوقی) باید دارای وکالت رسمی و معرفی نامه (براساس متنی که گمرک ایران اعلام خواهد کرد) برای ترخیص کالا باشد و برگ وکالت رسمی و معرفی نامه یا تصویر آن ها ضمیمه باشد و در برگ وکالت نامه رسمی حدود اختیارات وکیل تعیین شده باشد و در صورتی که ترخیص کننده کارگزار گمرکی باشد، نامبرده دارای وکالتنامه رسمی باشد.
معرفی نامه رسمی مؤسسات دولتی در مورد کالای متعلق به آن ها و معرفی نامه سفارتخانه ها با گواهی وزارت امور خارجه نسبت به کالای متعلق به سفارتخانه ها به جای وکالتنامه رسمی پذیرفته خواهد شد.
تبصره4: در مواردی که صاحب کالا شخص حقیقی باشد، قبول اظهار کالا صرفاً از طریق وی یا کارگزار گمرکی دارای وکالتنامه رسمی و کارت کارگزار گمرکی معتبر امکان پذیر است.
پروانه ترخیص به کالاها جنبه قانونی می بخشد. همچنین شماره و کد شناسایی نیز در این مرحله تعیین می شود. با وجود این کد بر روی محصولات و کالاها، می توانند در هر کدام از بازارهای کشور عرضه شوند. ضمن اینکه هیچ پیگیری قانونی متوجه تاجران نخواهد بود.
هزینه ترخیص کالا می تواند شامل هزینه انبارداری، باربری، تخلیه، تعرفه آزمایشگاه، بارگیری، بدرقه کالا، کارشناسی کالا و غیره… باشد که از صاحب کالا (یا نماینده آن) در هنگام ترخیص کالا دریافت می گردد.
هزینه های گمرکی ذکر شده بصورت مجزا از حقوق ورودی وصول می گردد. حقوق ورود کالا جهت ترخیص کالا 5% ارزش گمرکی که به اضافه سود بازرگانی است که سازمان گمرک ایران مسئولیت وصول آن را به عهده دارد وجهت رویه واردات قطعی کالا وصول می نماید.
