شرکت های دانش بنیان امروزه جایگاه ویژه ای یافته اند. این جایگاه تا بدان جا است که فرایند ثبت شرکت های دانش بنیان متفاوت تر از شرکت های دیگر است. علاوه بر تفاوت در ثبت شرکت دانش بنیان، این شرکت ها از مزایای متفاوت و متنوعی نیز برخوردار هستند. از جمله مزایایی که شرکت های دانش بنیان در صورت حصول شرایط می توانند استفاده کنند، معافیت مالیاتی است. به عبارت دیگر معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان شرایط خاصی دارد. ما در این مطلب به صورت خاص در خصوص مقررات مالیاتی شرکت های دانش بنیان و معافیت آن ها مباحثی را مطرح می کنیم.
یکی از انواع شرکت هایی که امروزه گسترش پیداکرده است، شرکت های دانش بنیان هستند. شرکت دانش بنیان درواقع شرکتی است که دارایی اساسی آن دانش و فناوری است. به عبارت دیگر شرکت دانش بنیان شرکتی است که در راستای گسترش اختراع و نوآوری به فعالیت می پردازد. این شرکت ها در حوزه فناوری های برتر به خصوص تولید نرم افزار نیز دارای فعالیت هستند.
شرکت های دانش بنیان با هدف هم افزایی علم، ثروت، توسعه اقتصاد دانش محور و استفاده بهینه از پتانسیل های دانشگاه ها و موسسات پژوهشی مورد تایید وزارت علوم تحقیقات ایجاد می گردند. از جمله سایر اهداف شرکت ها و موسسات دانش بنیان می توان به تحقق اهداف علمی کشور شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری، تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه شامل طراحی و تولید کالا و خدمات محصولات دانش بنیان با ارزش افزوده فراوان نام برد.
در یک تقسیم بندی کلی موضوع کلی شرکت های دانش بنیان عبارت است از:
تجاری سازی یافته های پژوهشی
افزایش درآمدهای اختصاصی دانشگاه ها و واحدهای پژوهشی
تولید فناوری های برتر
تجاری سازی علم و دانش
شرکت های دانش بنیان به دو نوع تقسیم می شود. باید توجه داشت که این تقسیم بندی به صورت کلی است. این دو نوع عبارت اند از:
شرکت هایی که مالکیت آن تنها به اعضای هیئت علمی تعلق دارد؛ اگر سهام دانشگاه در شرکت از ۵۰ درصد کمتر باشد، شرکت دانش بنیان خصوصی خواهد بود.
شرکت هایی که مالکیت آن ها را دانشگاه ها نیز بر عهده دارند؛ اگر سهام دانشگاه ۵۰ درصد یا بیشتر باشد، شرکت دانش بنیان، شرکتی دولتی قلمداد خواهد شد.
علاوه بر تقسیم بندی کلی بالا، یک تقسیم بندی دیگر برای بررسی مالیات شرکت های دانش بنیان مطرح می شود. البته پیش از این به طور مفصل درباره مالیات شرکت ها صحبت کرده ایم. بر اساس این تقسیم بندی، شرکت های دانش بنیان به دو سطح نوع ۱ و نوع ۲ تقسیم می شود که هرکدام از آن ها به دودسته ی نوپا و تولیدی نیز دسته بندی می شود.
تفاوت این دو سطح به صورت خلاصه در محصولاتی است که ارائه می دهند. به عبارت دیگر منظور از کالاها و خدمات دانش بنیان سطح ۱، محصولاتی هستند که در حوزه فناوری های برتر و با ارزش افزوده بالا و پیچیدگی فنی بالا هستند. در حالی که کالاها و خدمات دانش بنیان سطح ۲ پیچیدگی فنی کمتری نسبت به کالاها و خدمات دانش بنیان سطح ۱ دارند.
یکی از امتیازاتی که شرکت های دانش بنیان از آن برخوردار هستند، معافیت مالیاتی است. معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان شرایط خاص خود را دارد. برای فهم مطلب معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان باید بین دو دسته از شرکت های دانش بنیان تمایز قائل شویم. به عبارت دیگر معافیت مالیاتی بین شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری با شرکت های خارج از پارک تفاوت هایی دارد.
برابر با اصل ۵۱ قانون اساسی هیچ مالیاتی وضع نمی شود مگر به موجب قانون و هیچ معافیت و بخشودگی داده نمی شود مگر به موجب قانون. از مهم ترین حمایت ها و تسهیلات قابل اعطاء به شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان عبارت است از معافیت از پرداخت مالیات، عوارض، حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض صادراتی به مدت پانزده سال. در حقیقت استارتاپ های واقع در پارک های علم و فناوری با دارا بودن شرایط فعالیت در پارک و همچنین شرکت های دانش بنیان در صورت ثبت معافیت در مجوز معاف از مالیات هستند.
به عبارت دیگر شرکت ها و موسساتی که مشمول قانون حمایت از شرکت ها و موسسات دانش بنیان باشند، می توانند از معافیت مالیاتی استفاده نمایند. این شرکت ها و موسسات باید بعنوان دانش بنیان تولیدی نوع یک و یا نوپا نوع یک تایید شود و محصولات دانش بنیانشان از سطح تکنولوژی بسیار بالایی برخوردار بوده و ارزش افزوده قابل توجهی را ایجاد نماید. این شرکت ها و موسسات، تنها می توانند برای کالاهای دانش بنیان خود معافیت مالیاتی دریافت کنند. به عنوان مثال: اگر شرکتی دارای ۵ محصول باشد که ۲ محصول آنان به عنوان دانش بنیان نوع یک تایید و ۳ محصول دیگر ایشان مردود شده باشد، این شرکت تنها برای ۲ محصول تایید شده می تواند تا ۱۵ سال معافیت مالیاتی بگیرند.
بر اساس قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان، شرکت های دانش بنیان سطح ۱ اعم از نوپا و تولیدی سطح ۱ از معافیت مالیاتی برخوردار هستند. معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان صرفاً برای درآمدهای مشمول مالیات شرکت های دانش بنیان است. توجه نمایید که معافیت مالیات بر درآمد باید ناشی از قراردادها و فعالیت های تحقیق و توسعه، تجاری سازی و تولید محصولات و خدمات دانش بنیان در حوزه فناوری برتر و با ارزش افزوده فراوان به ویژه در تولید نرم افزارهای مربوطه باشد.
به عبارت بهتر معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان صرفاً مربوط به درامدهای ناشی از مصادیق فعالیت های دانش بنیان است که هرساله توسط کارگروه ارزیابی به اداره امور مالیاتی ارسال می شود. مدت معافیت شرکت های دانش بنیان ۱۵ سال است. البته باید توجه نمایید که هر سال باید موضوعات معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان موردبررسی در کارگروه قرار گیرد.
توجه نمایید شرکت های دانش بنیان از مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر حقوق کارکنان معاف نمی شوند. برای برخورداری از معافیت مالیاتی، شرکت های دانش بنیان باید درخواست خود را به کارگروه ارزیابی بدهند. در صورتی شرکت دانش بنیان می تواند از معافیت برخوردار شود که موضوعات در کارگروه ارزیابی تائید شده باشد و به اداره امور مالیاتی ارسال شود. اطلاعات شرکت ها و موضوع ها در نیمه دوم سال به اداره امور مالیاتی ارسال می شود.
فعالیت های مورد تائید کارگروه برای معافیت مالیاتی هرساله تعیین می شود. به عبارت دیگر کالا و خدمات تائید شده ملاک معافیت ۱۵ ساله نیست. ملاک معافیت لیست کالا و خدمات ارسالی در همان سال است. برای استفاده از معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان باید حداکثر تا ۱۵ مرداد نسبت به ارسال درخواست به کارگروه اقدام شود. از آنجایی که معافیت مالیاتی صرفاً برای درآمد ناشی از فعالیت دانش بنیانی است، شرکت ها برای بقیه درآمدشان که مشمول این معافیت نمی شود، می توانند از سایر معافیت های قانونی استفاده کنند.
شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری از مدیریت پارک مجوز استقرار و فعالیت دریافت می کنند. این شرکت ها با توجه به قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری از معافیت مالیاتی برخوردار هستند. درواقع این شرکت ها نیازی به دریافت مجوز از کارگروه ارزیابی مالیاتی ندارند.
مدت معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری ۲۰ سال از تاریخ صدور مجوز از طرف رئیس پارک است. این معافیت در خصوص درآمدهای حاصل از فعالیت های مذکور در مجوز که صرفاً در پارک علم و فناوری تحقق می یابد، است.
توجه نمایید در خصوص مالیات سایر درآمدهای شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری باید از طریق سایر شرکت های دانش بنیان اقدام شود. به عبارت دیگر تأییدیه کارگروه ارزیابی موردنیاز است.
علاوه بر این معاونت علمی و فناوری به منظور حمایت از شرکت های دانش بنیان برای واردات تجهیزات سرمایه ای به شرکت های دانش بنیان معافیت گمرکی اهدا می نماید. در نظر داشته باشید که در گمرک جمهوری اسلامی ایران واژه ای به نام معافیت گمرکی وجود ندارد، در این سازمان با توجه به آیین نامه ها و اسناد بالا دستی محموله با حق گمرکی صفر در نظر گرفته می شود. بنابر این زمانی که با ماموران این سازمان در تعامل هستید بهتر است شیوه صحیح آنرا به کار برید. شرکت های دانش بنیان می توانند از پرداخت حقوق گمرکی برای کالاهای سرمایه ای که از خارج از کشور وارد می کنند، معافیت گمرکی دریافت نمایند.
از جمله حمایت های دیگری که نسبت به شرکت های فوق صورت گرفته است، معافیت بیمه ای است. بدین توضیح که براساس تفاهم معاونت علمی و فناوری رییس جمهور و سازمان تأمین اجتماعی از این پس قراردادهای شرکت های دانش بنیان در زمینه تولید کالاها و خدمات دانش بنیان، از پرداخت حق بیمه قراردادها معاف می شوند. علاوه بر موارد فوق امکان گذراندن دوره خدمت سربازی در غالب امریه در شرکت های دانش بنیان نیز وجود دارد.
رییس سازمان امور مالیاتی کشور، در خصوص اعطای معافیت مالیاتی به شرکت های دانش بنیان، طی بخشنامه شماره 200/96/107 که به ادارات کل امور مالیاتی ارسال شده است، اسامی شرکت های دانش بنیان مشمول معافیت مالیاتی سال 95 شده اند را ابلاغ نمود.
هر ساله در سه ماهه اول، ارزیابی هایی تحت عنوان “ارزیابی مالیاتی” از سوی معاونت علمی ریاست جمهوری صورت می پذیرد. البته این موضوع برای شرکت هایی که مستقر در پارک های علم و فناوری هستند، اندکی متفاوت است. ارزیابی این شرکت ها توسط پارک های علم و فناوری در همان زمان صورت می گیرد و کالاهایی که داخل پارک علم و فناوری هستند از طریق معافیت پارک ها و کالاهای دانش بنیانی که خارج از پارک علم و فناوری تولید می گردند، از طریق دانش بنیان و معاونت علمی ریاست جمهوری معافیت خواهند گرفت. در این ارزیابی ها محصولات از نظر فنی بررسی می شوند و در کنار آن مهمترین بخش این ارزیابی که یافتن نام های تجاری جدید است، صورت می پذیرد.
شرکت های دانش بنیان مشمول معافیت مالیاتی می توانند بدون سقف، معافیت مالیاتی دریافت کنند. این بدان معناست که اینگونه شرکت ها برای فروش کالاهای دانش بنیان خود مالیاتی به دارایی پرداخت نمی کنند. مبلغ معافیت مالیاتی این شرکت ها باید به دو بخش مساوی تقسیم گردد. 50% میزان معافیت مالیاتی باید صرف افزایش سرمایه شرکت شود و 50% مابقی باید در تحقیق و توسعه هزینه گردد. همانطور که در قانون حمایت از شرکت ها و موسسات دانش بنیان عنوان شده است، شرکت ها و موسسات می توانند حداکثر 15 سال از حمایت معافیت مالیاتی استفاده نمایند.
شرکت ها و موسسات عموما پایان سال مالی خود را پایان سال شمسی قرار می دهند و این بدان معناست که باید اظهارنامه خود را نهایتا تا 4 ماه شمسی پس از آن به سازمان امور مالیاتی ارائه نمایند. در این میان شرکت هایی وجود دارند که پایان سال مالی خود را به زمان دیگری موکول کرده اند. مثلا شرکت هایی که واردات و صادرات انجام می دهند به جهت پایان سال میلادی، عموما پایان آذر ماه را برای خود انتخاب کرده اند. که نهایتا تا پایان فروردین ماه سال بعد باید اظهارنامه مالیاتی خود را به دارایی ارائه دهند.
در حال حاضر تدابیر خاصی جدای از سایر شرکت ها اندیشیده نشده و شاید هم نیازی نباشد زیرا که تا حدود 7-8 ماه پس از ارسال اظهارنامه، ممیز دارایی برای وارسی حساب ها به شرکت ها مراجعه می کند. در این زمان درصورت نیاز ارزیابی مالیاتی انجام شده است. در جلسات ارزیابی مالیاتی، تمامی محصولات جدید و نام های تجاری چک می شود و بازخورد آن ها به معاونت علمی ریاست جمهوری ارائه می گردد. سپس معاونت علمی موارد را جهت اقدام عملی و اعمال معافیت، به سازمان امور مالیاتی ابلاغ می گردد.
منبع: سپیدار سیستم
