چک صیاد، جدیدترین نوع چک های عرضه شده در ایران می باشد که از ابتدای سال به صورت رسمی در بانک های ایران ارائه شد. این چک ها دارای یک شناسه صیادی یکتا می باشد که دریافت کننده چک می تواند با این شناسه، از وضعیت اعتباری صادر کننده چک مطلع شود.
در راستای توسعه خدمات سامانه صدور یکپارچه الکترونیک دسته چک (صیاد) و با هدف ایجاد شفافیت در فضای کسب و کار از طریق ارائه خدمت استعلام مربوط به سوابق چک برگشتی مشتریان، اطلاع از وضعیت اعتباری صادر کننده چک صیادی با اخذ استعلام از طریق پایگاه اطلاع رسانی بانک مرکزی قابل بهره برداری است.
هموطنان گرامی می توانند برای استعلام چک صیادی با مراجعه به پایگاه اطلاع رسانی بانک مرکزی و ارسال شناسه استعلام 16 رقمی مندرج در چک های صیادی، از وضعیت اعتباری صادر کننده چک مطلع شوند.
همچنین در سامانه پیامکی 701701 بانک مرکزی، میزان اعتبار صادر کننده چک با عنوان یک رنگ خاص به پیام دهنده اعلام می شود:
صادر کننده چک هیچ سابقه رفع سوء اثر نشده ای در داشتن چک برگشتی ندارد.
دارای 1 فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ 5 میلیون تومان تعهد برگشتی
2 تا 4 فقره چک برگشتی با حداکثر مبلغ 20 میلیون تومان
5 تا 10 فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ 50 میلیون تومان
بیشتر از 10 فقره چک برگشتی یا مبلغ بیش از 50 میلیون تومان
هزینه هر استعلام موفق 3500 ریال است.
لازم است متن ارسالی جهت اخذ استعلام بدون هیچگونه کاراکتر اضافی همچون خط فاصله و فقط به صورت عددی در قالب اعلام شده برای سامانه ارسال گردد.
درحال حاضر از هر شماره تلفن همراه تنها چهار استعلام در روز قابل اخذ می باشد.
در خصوص اشخاص حقوقی فاقد شناسه ملی ثبت شده در پایگاه داده بانک مرکزی، امکان اخذ استعلام وجود نخواهد داشت. این موضوع در پیامک پاسخ با عبارت «شناسه ملی... قابلیت استعلام ندارد» اطلاع رسانی می گردد.
در خصوص برگ چک های متعلق به اشخاص حقیقی دارای حساب مشترک، وضعیت اعلام شده مربوط به فرد دارای بالاترین مبلغ و بیشترین تعداد چک برگشتی از بین صاحبان حساب خواهد بود.
نحوه نوشتن چک صیاد دارای دستورالعمل خاصی است. اول از همه باید بدانید که تمامی پشت نویسی های چک برای چک صیاد غیر قانونی است و نمی توان این چک ها را پشت نویسی کرد. به جای صدور چک های حامل، نیاز است که افراد حتما چک های صیادی را در سامانه چک صیاد ثبت کنند. چک صیادی باید به طور دقیق نوشته شوند. تمامی اطلاعات مورد نیاز در چک صیاد باید به طور دقیق در چک وارد شود و فرد دریافت کننده چک نیز ملزم به بررسی اطلاعات وارد شده بر روی چک می باشد. امکان صدور چک های صیادی بدون تاریخ وجود ندارد و افراد باید اطلاعات مربوطه را مانند تاریخ صدور چک، مبلغ چک به عدد و حروف و... را به دقت وارد کنید.
همان طور که اشاره شد تمام چک های صیاد ملزم به ثبت چک در سامانه معرفی شده بانک مرکزی با نام صیاد هستند. برای دسترسی به این سامانه روش های متعددی وجود دارد که عبارتند از:
اینترنت بانک های مختلف: تقریبا تمامی بانک ها خدمات مربوط به چک های صیاد را در اینترنت بانک خود ارائه می دهند. برای ثبت چک صیاد در اینترنت بانک هر یک از بانک ها باید در آن لاگین کرده و در بخش مدیریت چک که ممکن است در برخی بانک ها با عنوان متفاوت تری موجود باشد وارد قسمت ثبت چک شده و فرآیند های مربوط به ثبت چک صیاد خود را انجام دهید.
همراه بانک ها و وب اپلیکیشن های بانک های مختلف: یکی دیگر از راه های ثبت چک صیاد مراجعه به همراه بانک ها یا وب اپلیکیشن های بانک های مختلف است که در صورت نصب آن ها و احراز هویت در آن ها می توانید به راحتی در بخش مدیریت چک، ثبت چک صیاد خود را انجام دهید.
استفاده از برنامه های موبایلی پرداخت دارای مجوز بانک مرکزی: یکی دیگر از راه های ثبت چک صیاد استفاده از نرم افزار های موبایلی حوزه پرداخت است. در حال حاضر اپلیکیشن های آپ، 724، تاپ، سکه و ایوا دارای مجوز بانک مرکزی برای ارائه خدمات چک صیاد هستند.
بعد از اینکه صادر کننده چک، عملیات ثبت چک صیاد را با یکی از روش های گفته شده در بالا انجام داد حال برای نقد شدن این چک باید دریافت کننده چک نیز مندرجات برگ چک را در این سامانه تایید کند. البته نیازی نیست که تایید دریافت چک صیاد در همان بانک عاملی که صادرکننده چک را در آن ثبت کرده انجام شود. ذینفع باید به یکی از روش های گفته شده وارد سامانه شود و اینبار گزینه تایید چک را انتخاب کند و بعد از وارد کردن شناسه صیاد چک و بررسی مندرجات چک آن را تایید یا رد کند. در صورت رد چک امکان نقد شوندگی آن وجود ندارد و ذینفع باید برگ چک را به صادرکننده چک برگرداند.
از زمانی که چک های صیادی روی کار آمدند، بسیاری از افراد در رابطه با مزایا و معایب این چک های جدید ابهام دارند. در واقع، چک های صیادی دارای معایب و مزایای خاصی هستند که ممکن است برای بعضی از افراد سودمند و برای بعضی از افراد مضر باشد.
چک های صیادی، به زودی برگشت می خورند: چک های صیادی از قانون مربوط به 10 روز فرصت برای برگشت خوردن چک تبعیت نمی کنند و پس از گذشت زمان پاس شدن چک، در صورتی که در حساب فرد صادر کننده چک، مبلغ مورد نظر موجود نباشد، برگشت می خورند.
چک های صیادی قابل استعلام هستند: افراد دریافت کننده چک می توانند به راحتی با کمک شناسه چک صیادی، از وضعیت خوش حسابی و یا بد حسابی فرد صادر کننده چک مطلع شوند.
چک های صیادی به راحتی صادر نمی شوند: بر عکس چک های قدیمی که ممکن بود به راحتی صادر شوند، چک های صیادی به افراد بد حسابی که دارای چک های برگشتی می باشند، داده نمی شود.
