برای این منظور از سیستم JIT که مخفف Just In Time است استفاده میشود که مخصوص انبارداری است. JIT یعنی سیستم بتواند به تقاضای خط تولید برای تامین مواد اولیه، قطعات در زمان مورد انتظار پاسخ دهد. از سوی دیگر سیستم تولید به موقع یکی از پیشرفته ترین سیستم های برنامه ریزی است که قوی ترین سیستم جدید برنامه ریزی کنترل تولید لقب گرفته است. یعنی سیستم به وسیلهٔ سیگنال هایی هدایت می شود که این سیگنال ها در هر فرایند تولید نشان دهنده زمانی هستند که بایستی قطعه بعدی تولید شود. این سیگنال ها که در ژاپنی کانبن نامیده می شوند می توانند پیام ساده ای مانند وجود یا عدم وجود قطعه ای در یک شلف باشند. هرگاه JIT در سازمان های تولیدی به درستی بکار گرفته شود، می تواند بهبود دهنده فاکتورهایی مانند بازگشت سرمایه، کیفیت یا کارایی باشد. برخی پیشنهاد داده اند که سر-وقتی عبارت مناسب تری است چرا که بر تولید اقلام در زمان نیاز و نه زودتر و نه دیرتر تأکید دارد.
تفاوت موجودی های سیستم کلاسیک با سیستم JIT
در سیستم تولید سنتی معمولا سه نوع موجودی که شامل مواد، کار در جریان و کالای ساخته شده می باشد، نگهداری می شود. مدیرانی که از این نوع سیستم استفاده می کنند موجودی ها را نوعی سپر حفاظتی در برابر نوسان های نا مطلوب اقتصادی در روند تولید و عامل تضمین تداوم فعالیت های تولیدی می دانند و آنها را از ابزار تحکیم بازاریابی، جلب مشتری و نگهداری بازار و به تعبیری وسیله ی موثری برای توسعه ی بازار فروش خود تلقی می کنند.
نگهداری این موجودی ها در هر حال مستلزم تحمل هزینه در ارتباط با انبار داری، انبار گردانی، ضایعات، کنترل و... و همچنین هزینه ی فرصت است که در نهایت از طریق هزینه های عمومی ساخت (سربار) بخشی از قیمت تمام شده ی تولید را تشکیل می دهد و موجب افزایش بهای تمام شده ی تولیدات موسسه می گردد.
نگرش سیستم JIT به موجودی ها
امروزه، مدیران شرکت های بزرگ و معتبر تولیدی بر این باورند که کاهش هزینه ی تولید به ویژه در شرایط رقابت که از عناصر لاینفک نظام اقتصاد مبتنی بر بازار است، الزامی می باشد و برای دست یابی به این مقصود، ضرورت تامین، حفظ و توسعه ی منافع شرکت ایجاب می کند تا با طرح ریزی های سنجیده و دقیق در زمینه های تولید و فروش بتوانند موجودی ها را در شرایط متعارف به حداقل ممکن و در شرایط ایده آل به حد صفر برسانند و با این تدبیر، هزینه های موبوط به نگهداری موجودی ها را در جهت کاهش بهای تمام شده ی تولید صرفه جویی نمایند. نتیجه ی اجرایی و عملی چنین پندار و نگرش و کوشش های موثر برای تحقق آن منجر به ابداع سیستمی در زمینه ی موجودی گیری مواد، کار در جریان و کالای ساخته شده گردیده است که اصطلاحا سیستم موجودی گیری به هنگام نامیده می شود.
مزایای سیستم JIT در تولید
تاریخچه انبارداری و تولید JIT
انبارداری و تولید JIT ابتدا در ژاپن ظهور کرده است و به سال ۱۹۶۰ برمی گردد و گفته می شود دلیل به وجود آمدن آن کمبود فضا برای نگهداری مواد اولیه بوده است. اولین بار از سوی ناییجی اونو درسال ۱۹۷۲ درشرکت تویوتا بکارگرفته شد و خیلی سریع مورد استقبال شرکتهای ژاپنی قرار گرفت.
برخی از شرکت های بزرگی که در حال حاضر از سیستم JIT استفاده می کنند، عبارتند از:
بنابراین می توان گفت سیستم JIT عبارت از سیستمی است که مواد به موقع و به حد نیاز خریداری و همزمان در فرآیند تولید، مصرف و به کالای ساخته شده در طی روز تبدیل شود و بلافاصله بسته بندی، بارگیری و برای مشتریان ارسال گردد. چنین سیستم بسیار دقیق، مستلزم برنامه ریزی دقیق، هماهنگی موثر، همکاری صمیمانه بین کارکنان و مدیران است و هنگامی تحقق پیدا می کند که فرهنگ سازمانی مطلوب و وجدان کاری واقعی و انضباط پذیری داوطلبانه و خود کنترلی در یک کار گروهی وجود داشته باشد.
