گواهینامه ISO 9001 بر پایه ی «۸ اصل مدیریت کیفیت» بنا نهاده شده است. علاوه بر اینکه این اصول، راهنمایی برای توسعه ی رایج ترین استانداردهای کیفیت هستند، منابع مفیدی نیز برای مدیران حرفه ای به شمار می آیند که قصد اجرا و توسعه ی برنامه ای در زمینه مدیریت کیفیت دارند. برای همین در ادامه این مقاله قصد داریم شما را با ۸ اصل مدیریت کیفیت آشنا کنیم.
برای آشنایی کامل ابتدا باید تک تک عبارات را تعریف کنیم:
سیستم
مجموعه ای از فرایندها مرتبط با یکدیگر که منجر به تولید محصول یا ارائه خدمات می شود.
مدیریت
عبارت است از برنامه ریزی، ساماندهی، هدایت و کنترل
کیفیت
کیفیت تعاریف مختلفی دارد اما از دید استاندارد، کیفیت یعنی برآورده شدن خواسته ها و الزامات (الزامات قانونی، الزامات مشتری، الزامات استاندارد و...)
سیستم مدیریت کیفیت
مدیریت کیفیت تضمینی است برای پایدار بودن محصولات و خدمات سازمان ها و یکی از بحثهای جدید در زمینه تولید و خدمات است. گرچه سابقه آن به ابتدای تاریخ نیز می رسد اما مفهوم نوین کیفیت محصول قرن ۲۰ است. بر طبق یکی ازنگرشها :مدیریت کیفیت یعنی نظارت بر فرایند ساخت و تولید محصول برای ایجاد اطمینان از مطابقت محصول با آنچه مورد نظر طراح یا مشتری بوده است. این نظارت از مرحله دریافت و سفارش مواد اولیه تا خدمات پس از فروش را شامل می شود. بدین ترتیب طیف وسیعی از فعالیت ها را شامل می گردد.
سال 1924 پدر علم کیفیت را دکتر والتر شوهارت آمریکایی می دانند که در آن سال در آزمایشگاه های شرکت Bell سیستمی را به وجود آورد که میتوانست واریانس سیستم های تولید را اندازهگیری کند. این سیستم به نام (کنترل آماری فرایند) یا SPC مشهور شد. دکتر شوهارت در سال 1931 کتابی با عنوان «کنترل اقتصادی کیفیت محصولات صنعتی» منتشر کرد. در این کتاب او به موضوع «کنترل کیفیت آماری» پرداخت.
در سال 1987 کمیته فنی 176 سازمان بین المللی استاندارد (ISO/TC 176) سری استاندارد ایزو ۹۰۰۰ (ISO 9000) را به جهانیان ارائه نمود. هدف از تدوین این سری استاندارد، بوجود آوردن الگویی بین المللی برای پیاده سازی و استقرار سیستم های مدیریت و تضمین کیفیت بوده که مورد استقبال فراوان در سطح دنیا قرار گرفت. سیستم های مدیریت کیفیت ساختارهای مورد نیاز برای طرح ریزی / کنترل / تضمین / بهبود کیفیت را فراهم می آورند. استاندارد ایزو ۹۰۰۱ ( ISO 9001) با تاکید بر دیدگاه فرایندگرا و مدیریت فرآیندهای سازمان، نقطه عطفی در نگرش سیستم های مدیریتی ایجاد نموده است.
اصول هشت گانه مدیریت کیفیت
دمینگ فلسفه تفکر خود را بر اساس هشت اصل زیر بیان کرد که از آنها به اصول هشت گانه مدیریت کیفیت یاد می کنند. کل مفاهیم مدیریت کیفیت بر ستون این هشت اصل استوار هستند.
سازمان مشتریگرا
سازمان به مشتریان خود وابسته است. بنابراین باید نیازهای فعلی و آتی آنان شناخته شود، الزامات آن ها برآورده شده و تلاش گردد که از الزامات مشتری پا فراتر گذاشته شود.
راهبری
راهبران، وحدت در هدف، مسیر و محیط داخلی سازمان را ایجاد مینمایند. آن ها محیطی را بوجود میآورند که در آن، کارکنان به طور کامل مشارکت داشته و سازمان بتواند به اهدافش دست پیدا کند.
مشارکت همکاران
کارکنان در کلیه سطوح، اساس یک سازمان را تشکیل میدهند.
مشارکت کامل آن ها باعث میشود تا تواناییهایشان در جهت منافع سازمان بکار گرفته شود.
تفکر فرآیندگرا
نتایج مورد انتظار، هنگامی که منابع و فعالیتهای مرتبط با آن ها به صورت ”فرآیند” اداره شوند، بسیار کاراتر به دست میآیند.
تفکر سیستمی به مدیریت
شناسایی، درک و اداره کردن سیستمی از فرآیندهای مرتبط برای یک هدف معین شده موجب اثربخشی و کارایی سازمان میگردد.
بهبود مستمر
یکی از اهداف دائمی سازمان بهبود مستمر میباشد.
تصمیم گیری برپایه موضوع
تصمیم گیری مؤثر و صحیح بر پایه تحلیل منطقی اطلاعات و دادهها.
ارتباط با تأمین کنندگان برپایه منافع متقابل
توانایی سازمان و تأمین کنندگان آن در ایجاد ارزش به وسیله برقراری رابطه متقابل بر پایه منافع مشترک، افزایش مییابد.
استاندارد سیستم مدیریت کیفیت می تواند راهکاری مناسب وعالی برای سازمانی باشد که علاقه مند است مسیر بهبود و پیشرفت را طی کند. البته این نکته را نباید فراموش کرد، این استاندارد و حتی استانداردهای دیگر، زمانی کارگشا خواهند بود که در وهله اول مدیریت ارشد تعهد شدید به اجرا داشته باشد و در وهله دوم، همکاران و کارکنان سازمان نیز به اجرای استاندارد علاقه نشان دهند. درضمن این استاندارد برای اثربخشی نیاز است چندین ماه درسازمان اجرا شود تا پس از آن نتایج آن ملموس و قابل مشاهده باشد.
