تا همین چند سال اخیر، اکثر مردم تنها راه پس انداز یا حتی سرمایه گذاری کردن را نگهداری پول های خود در بانک می دانستند. دلیلش هم این بود که با سایر روش های سرمایه گذاری آشنایی نداشتند. مثلاً آن ها نمی دانستند که یک فرد عادی می تواند با سرمایه گذاری در واحدهای یک شرکت تولیدی، به اندازه دارایی خود در مالکیت آن شرکت مشارکت کند. یا اینکه به اندازه دارایی خود در یک شرکت سرمایه گذاری سهیم شود.
حال سوال این است که آیا یک فرد عادی می تواند با سرمایه اندک خود، در سرمایه گذاری های بزرگ شریک شود؟
پاسخ این سوال مثبت است. بازار سرمایه و به ویژه بازار بورس اوراق بهادار این امکان را فراهم می کند تا هر فرد به میزان دارایی و سرمایه ای که دارد در یک یا چند شرکت بزرگ سرمایه گذاری کند، و در سود آن ها شریک شود
برای انجام معامله در بورس هر شخص حقیقی یا حقوقی نیاز به یک کارگزار رسمی و دریافت کد معاملاتی از آن دارد. همان طور که بانک به مشتریان خود شماره حساب می دهد و این شماره شناسه مشتری به شمار می آید، در بورس هم کد معاملاتی هر فرد شناسه او در بازار است.
برای شروع فعالیت در بورس اوراق بهادار، ابتدا باید کد بورسی یا کد معاملاتی داشته باشیم.برای تهیه کد بورسی ابتدا باید به صورت حضوری یا به صورت آنلاین به یکی از کارگزاری ها مراجعه کنید. اطلاعات کلیه کارگزاری ها را می توان از سایت سازمان بورس و اوراق بهادار مشاهده کرد. از معروف ترین کارگزاری ها می توان به : کارگزاری مفید، کارگزاری فارابی، آگاه، مبین سرمایه و… اشاره نمود.
شما می توانید از طریق ایترنت در سایت کارگزاری ها اقدام به ثبت نام کنید. سپس افتتاح حساب آنلاین را کلیک نمایید و گزینه افتتاح حساب بورس اوراق بهادار را بزنید. پس از تکمیل کردن فرم مشخصات و اطلاعات بانکی، شما برای احراز هویت خود نیاز دارید تا تصویر اصل کارت ملی و شناسنامه و… را اسکن و در سایت آپلود نمایید. در انتها شما باید به یک سری سوالات آزمون افتتاح حساب پاسخ دهید.
قیمت اسمی (ارزش اسمی) سهم مبلغی است که در اساسنامه برای هر سهم معین شده و این مبلغ روی ورقه سهم نیز قید می شود. تعیین قیمت اسمی و قید آن روی ورقه سهم هرگز به این معنا نیست که سهم باید به قیمت اسمی به فروش برسد، بلکه با توجه به وضع بازار و شرایط شرکت، ممکن است سهام به قیمت هایی بیشتر یا کمتر از ارزش اسمی آن به فروش رود. به طور کلی ارزش اسمی سهم ارتباط مشخصی با قیمت بازار آن ندارد. گفتنی است در بورس ایران، قیمت اسمی تمام سهم ها برابر با یک هزار ریال است.
همان طور که می دانید آنچه قیمت سهم در بورس را تعیین می کند، میزان عرضه و تقاضا برای یک سهم است. برای مثال، ممکن است به علت عملکرد خوب یک شرکت، سرمایه گذاران زیادی متقاضی خرید سهام آن شرکت در بورس باشند؛ بنابراین، قیمت آن در بورس براساس میزان تقاضا، افزایش خواهد یافت و حتی ممکن است این افزایش تا چندین برابر قیمت اسمی هم باشد. در نقطه مقابل، عملکرد ضعیف یک شرکت ممکن است باعث بی رغبتی سرمایه گذاران به خرید یا نگهداری سهم مذکور و در نتیجه، افزایش عرضه آن در بورس باشد. طبیعتا با افزایش عرضه، قیمت سهم کاهش یافته و اگر این روند ادامه یابد، ممکن است قیمت سهم حتی به زیر قیمت اسمی ( ۱۰۰ تومان) برسد.
حاصل ضرب ارزش اسمی هر سهم در تعداد سهامی که شرکت منتشر کرده، نشان دهنده جمع سرمایه یا سرمایه قانونی شرکت است. همچنین حاصل ضرب قیمت روز سهام در تعداد سهامی که شرکت ثبت کرده است، ارزش بازار سهام شرکت را نشان می دهد.
حجم مبنـا، حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید در طول روز، معامله شود تا قیمت آن سهم، بتوانـد براساس سقف دامنه نوسان، افزایش یا کاهش یابد.
در صورتی که تعداد سهام معامله شده یک شرکت در طول روز، کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت. در حال حاضر، حجم مبنای شرکت های پذیرفته شده در بورس، ۰۰۰۸/۰ «هشت ده هزارم» است «این عدد کنترل شود»، بنابراین، اگر به عنوان مثال تعداد کل سهام یک شرکت پذیرفته شده در بورس ۲۰ میلیون سهم باشد، تنها درصورتی قیمت سهام این شرکت در طول یک روز می تواند ۴ درصد افزایش یا کاهش داشته باشد که حداقل ۱۶ هزار سهم شرکت الف در طول روز، مورد داد و ستد قرار گیرد.
۱۶۰۰۰=۰.۰۰۰۸*۲۰۰۰۰۰۰۰
هدف از تعیین حجم مبنا، این است که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند نوسانات قیمت سهام، در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخص و قابل توجهی سهام صورت گرفته است، چرا که در غیر اینصورت، معامله حتـی چند عدد سهم یک شرکت، می تواند قیمت سهام این شرکت در بورس را تحت تأثیر قرار داده و منجر به ایجاد قیمت های غیرواقعی و کاذب در بورس شود.
خود کلمه EPS مخفف عبارت Earning Per Share است که به معنی درآمد هر سهم است. وقتی که شما کل درآمد (سود پس از کسر مالیات) یک شرکت در پایان سال (سال مالی) را بر تعداد سهام آن شرکت تقسیم بکنید در واقع eps آن شرکت را محاسبه کرده اید. برای مثال فرض کنید شرکتی توانسته است در پایان یک سال ۱۰۰ میلیون ریال سود کسب کند و تعداد سهام آن شرکت نیز ۱ میلیون سهم است. در نتیجه eps آن شرکت برابر است با: ریال۱۰۰ = ۱،۰۰۰،۰۰۰ / ۱۰۰،۰۰۰،۰۰۰
کلمه DPS مخفف عبارت Dividend Per Share است. dps آن قسمتی از eps است که بین سهامداران تقسیم می شود.درصد سود تقسیمی یا dps در بین شرکتها متفاوت است. شرکت ها سیاست های متفاوتی درخصوص تقسیم سود دارند. برخی ترجیح می دهند بیشتر سود سهام را بین سهامداران تقسیم کنند. اما برخی دیگر درصد کمی از سود را تقسیم کرده و بخش عمده آن را به تأمین نقدینگی مورد نیاز برای انجام طرح های توسعه ای، اختصاص می دهند. حال اینکه چه مقدار از eps به عنوان dps بین سهامداران تقسیم شود، در مجمع شرکت تصمیم گیری می شود.
پس از تکمیل مراحل شما باید در سامانه سجام ثبت نام نموده و کد پیگیری دریافت نمایید.
در حال حاضر، این سایت فقط جهت ثبت نام اولیه سرمایه گذاران کاربرد دارد. بنابراین باید در مرحله اول با مراجعه به این سایت، اطلاعات هویتی، بانکی، بورسی و سکونت خود را طبق مراحل خواسته شده و به ترتیب پر کنید.
در واقع مخزن و مرجع اصلی داده ها و اطلاعات سرمایه گذاران بازار بورس در این سایت ذخیره می گردد. پس از نهایی کردن ثبت نام اولیه و ثبت نام نهایی تان می توانید با مراجعه به این سایت، اطلاعاتتان را مشاهده کرده و حتی آنها را ویرایش کنید.
«سجام» مخفف «سامانه جامع ثبت اطلاعات مشتریان» است که توسط شرکت «سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه» و زیر نظر سازمان بورس با هدف ایجاد سامانه یکپارچه، فراگیر و ارائه خدمات بهتر و سریع تر به سرمایه گذاران ایجاد شده است. طبق مصوبه اعلامی از سوی سازمان بورس اوراق بهادار، تمام سرمایه گذاران فعلی که پیش از شهریور ۱۳۹۷ کد بورسی دریافت کرده اند باید به سامانه ثبت نام سجام به آدرس «https://profilesejam.csdiran.com» مراجعه کرده و اطلاعات خواسته شده را وارد کنند. از طرفی، اگر افراد تازه وارد در بورس به کارگزاری ها مراجعه می کنند باید علاوه بر پر کردن اطلاعات لازم که کارگزاری از افراد تقاضا می کند، وارد سامانه سجام شده و اطلاعات خواسته شده را هم تکمیل کنند. در مقاله بعدی، شیوه پر کردن فرم ها در سامانه سجام را توضیح خواهیم داد. در نهایت، با انجام هر دو مرحله گفته شده، کارگزاری طی مدت زمان مشخصی کد بورسی و کد معاملاتی را برای افراد صادر خواهد کرد.
لازم به ذکر است که از اوایل سال ۱۳۹۷ در طی چند مرحله به معامله گران فرصت داده شد تا اطلاعات خود را در سامانه سجام ثبت نام کنند که در مرحله اول این فرصت تا پایان شهریور ۹۷ به طول انجامید.
در تازه ترین دستورالعمل از تمام سرمایه گذاران قدیمی بازار سرمایه خواسته شده که تا پایان سال ۱۳۹۷ اطلاعات هویتی خود را در سامانه ثبت کنند. اگر ثبت نام اولیه در این سامانه انجام نگیرد و مهلت مقرر به اتمام برسد، آن گاه کد معاملاتی افراد بسته می شود و اجازه انجام معاملات را از دست می دهند. این روند تا زمانی که سرمایه گذاران ثبت نام خود را در سامانه به انجام برسانند، ادامه خواهد داشت.
پس از ثبت نام در سامانه، یک کد ۱۰ رقمی برای شما پیامک می شود که باید آن را نزد خود نگه دارید. معمولا پس از یک ماه از تاریخ تکمیل اطلاعات در سامانه، پیامکی به شما ارسال خواهد شد تا با مراجعه به یکی از شعب منتخب دفاتر الکترونیک دولت یا کارگزاری ها، مراحل نهایی را انجام دهید تا ثبت اطلاعات شما در سامانه سجام نهایی گردد.
تا قبل از عملیاتی شدن سامانه سجام، افراد مجبور بودند بخش عمده ای از وقت خود را برای مراجعه حضوری و پر کردن تعداد بی شماری از اطلاعات تلف کنند. این موضوع زمانی بغرنج تر می شد که مشتری از کارگزاری فعلی خود رضایت نداشت و مجبور بود تمام مراحل فوق را دوباره طی کند؛ گاهی این چرخه، چندین و چندبار تکرار می شد. هرچند این مسئله برای افرادی که درگیر بازار سرمایه هستند زیاد به چشم نمی آید؛ ولی با این وجود، مسئله مهمی بود که بارها موضوع شکایت سرمایه گذاران شده بود.
هم چنین متقاضیان انواع صندوق های سرمایه گذاری مانند درآمد ثابت، درآمد متغیر و مختلط نیز که افراد مبتدی و حرفه ای بازار سرمایه را تشکیل می دهند نیز مجبور بودند اطلاعات ثابت و تکراری را در فرم های مختلفی که از سوی سازمان تعریف شده بود وارد کنند و وقت بسیاری را در تایم اداری از دست بدهند. با راه اندازی سامانه سجام، این بخش مهم از فرایند ثبت نام با سرعت بیشتری انجام شد. به این ترتیب، سرمایه گذاران تازه کار با پر کردن اطلاعات در سامانه سجام، می توانند به هنگام مراجعه های بعدی خود به انواع نهادهای بازار سرمایه مانند صندوق های سرمایه گذاری، شرکت های تأمین سرمایه – معمولا برای اشخاص حقوقی – و سایر کارگزاری ها زمان بسیار کمتری را از دست بدهند.
تا قبل از عملیاتی شدن سامانه سجام، رویه پرداخت سود به شکل های مختلفی صورت می گرفت که رایج ترین آنها را در ادامه برایتان می گوییم. پس از آنکه شرکت ها در مجمع عمومی عادی خود قسمتی از سود هر سهم (EPS) محقق شده را بین سهامداران تقسیم می کردند، سرمایه گذاران باید طبق اطلاعیه ای که در سامانه «codal.ir» منتشر می شد به یکی از شیوه های زیر – با توجه به برنامه شرکت – برای دریافت سود تقسیم شده دست به کار می شدند.
یکی از این روش ها دریافت شماره حساب سرمایه گذاران از طریق ایمیل و واریز سود تقسیمی به حساب آن ها بود. روش دیگر، معرفی یک بانک به سرمایه گذاران بود تا با مراجعه به آن در تاریخ مشخص شده و ارائه کارت ملی و کد بورسی خود سود تقسیمی را دریافت کنند. جدا از هزینه های بی موردی که در این روش به شما وارد می شد، مسئله اصلی داشتن یک سبد سهام متنوع با اهداف مختلف بود؛ مثلاً شاید شما از ۹ سهم موجود در سبد خود، تنها روی سود تقسیمی (DPS) دو سهم حساب باز کرده بودید. از طرفی به دلیل عدم توجه به تاریخ مجمع برخی از سهام خود، نماد بسته شده، به مجمع می رود، سودی را تقسیم می کند و چون تاریخ پرداخت تا زمان سرمایه گذاری تان فاصله زیادی دارد فراموش می کنید که DPS را بگیرید و به این ترتیب هزینه ای به شما تحمیل می گردد. یکی از مزایای مهم سامانه سجام کمک به سرمایه گذاران در این زمینه است. به این ترتیب برای هر سهمی که با آن به مجمع می روید و از آن سود تقسیمی طلب دارید در تاریخ اعلام شده از سوی شرکت، وجوه مربوط به سود تقسیمی به حساب «شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه» واریز می گردد. سپس این شرکت، وجوه مربوطه را به حساب های اعلامی از سوی شما در این سامانه واریز می کند. می توانید روند پرداخت سود را در شکل زیر مشاهده کنید.
حساب اعلامی از سوی سرمایه گذار → شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه → شرکت
همان طور که مشاهده می فرمایید این سامانه زمینه ای برای راحتی سرمایه گذاران ایجاد کرده است.
اگر در گذشته، اطلاعات ثبتی شما نزد یک کارگزار – مانند آدرس محل سکونت یا شماره حساب اعلامی و … – تغییر می کرد باید حتما موضوع را به تمام نهادهای بازار سرمایه مانند صندوق های سرمایه گذاری یا کارگزاری اعلام می کردید و شاید بابت این موضوع نیاز به مراجعه حضوری و صرف وقت داشتید که این خود موضوعی فرسایشی محسوب می شد. در حالی که با راه اندازی سامانه سجام، می توانید به راحتی اطلاعات خود را ویرایش کنید.
تصور کنید که در دو کارگزاری مختلف در حال معامله هستید و برنامه تان این است که سهم «ولساپا» را تنها از طریق کارگزاری «الف» انجام دهید. حالا اگر این موضوع را فراموش کرده و بخشی از سهام ولساپا را از طریق کارگزاری «ب» انجام دهید باید برای یکی کردن کارگزاری ها به کارگزاری «ب» مراجعه می کردید، گواهی سهام را می گرفتید و فرم تغییر کارگزار ناظر را پر می کردید تا بتوانید تحویل اوراق گواهی سهام ولساپا را به کارگزاری «الف» منتقل کنید. این در حالی است که با راه اندازی سامانه سجام تنها با انجام چند عملیات ساده این فرایند انجام خواهد شد.
منبع: قیاس - خانه سرمایه
